जर तुम्ही गेल्या दशकात औद्योगिक जगात असाल, तर तुम्ही "इंडस्ट्री ४.०" हा शब्द असंख्य वेळा ऐकला असेल. सर्वोच्च पातळीवर, इंडस्ट्री ४.० जगातील अनेक नवीन तंत्रज्ञाने, जसे की रोबोटिक्स आणि मशीन लर्निंग, घेते आणि त्यांना औद्योगिक क्षेत्रात लागू करते.
इंडस्ट्री ४.० चे उद्दिष्ट स्वस्त, उच्च दर्जाचे आणि अधिक सुलभ वस्तू तयार करण्यासाठी कारखान्यांची उत्पादकता आणि कार्यक्षमता वाढवणे आहे. इंडस्ट्री ४.० औद्योगिक क्षेत्रात लक्षणीय सुधारणा आणि परिवर्तन दर्शवते, तरीही ते अनेक प्रकारे आपले ध्येय चुकवते. दुर्दैवाने, इंडस्ट्री ४.० तंत्रज्ञानावर इतके केंद्रित आहे की ते वास्तविक, मानवी ध्येयांकडे दुर्लक्ष करते.

आता, इंडस्ट्री ४.० मुख्य प्रवाहात येत असल्याने, इंडस्ट्री ५.० हे उद्योगातील पुढील मोठे परिवर्तन म्हणून उदयास येत आहे. जरी ते अद्याप बाल्यावस्थेत असले तरी, योग्यरित्या संपर्क साधल्यास हे क्षेत्र क्रांतिकारी ठरू शकते.
इंडस्ट्री ५.० अजूनही आकार घेत आहे, आणि आता आपल्याकडे अशी संधी आहे की आपल्याला जे हवे आहे आणि इंडस्ट्री ४.० मध्ये जे कमी आहे ते ते पूर्ण करेल. इंडस्ट्री ४.० मधील धड्यांचा वापर करून इंडस्ट्री ५.० जगासाठी चांगले बनवूया.
इंडस्ट्री ४.०: संक्षिप्त पार्श्वभूमी
औद्योगिक क्षेत्राची व्याख्या त्याच्या इतिहासात विविध "क्रांती" च्या मालिकेद्वारे केली गेली आहे. इंडस्ट्री ४.० ही या क्रांतींपैकी नवीनतम आहे.

सुरुवातीपासूनच, इंडस्ट्री ४.० ने तंत्रज्ञानाचा अवलंब करून जर्मनीतील उत्पादन उद्योग सुधारण्यासाठी जर्मन सरकारच्या राष्ट्रीय धोरणात्मक उपक्रमाची व्याख्या केली. विशेषतः, इंडस्ट्री ४.० उपक्रमाचे उद्दिष्ट कारखान्यांचे डिजिटायझेशन वाढवणे, कारखान्याच्या मजल्यावर अधिक डेटा जोडणे आणि कारखान्याच्या उपकरणांचे परस्परसंबंध सुलभ करणे आहे. आज, इंडस्ट्री ४.० औद्योगिक क्षेत्राने मोठ्या प्रमाणात स्वीकारले आहे.
विशेषतः, मोठ्या डेटामुळे इंडस्ट्री ४.० च्या विकासाला चालना मिळाली आहे. आजच्या कारखान्यांच्या मजल्यांवर औद्योगिक उपकरणे आणि प्रक्रियांच्या स्थितीचे निरीक्षण करणारे सेन्सर्स बसवलेले आहेत, ज्यामुळे प्लांट ऑपरेटर्सना त्यांच्या सुविधांच्या स्थितीबद्दल अधिक अंतर्दृष्टी आणि पारदर्शकता मिळते. याचाच एक भाग म्हणून, प्लांट उपकरणे अनेकदा नेटवर्कद्वारे एकमेकांशी जोडली जातात जेणेकरून डेटा शेअर करता येईल आणि रिअल टाइममध्ये संवाद साधता येईल.
उद्योग ५.०: पुढची मोठी क्रांती
कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी प्रगत तंत्रज्ञानाचे एकत्रीकरण करण्यात इंडस्ट्री ४.० ला यश मिळाले असले तरी, जग बदलण्याची आणि पुढील महान औद्योगिक क्रांती म्हणून इंडस्ट्री ५.० कडे आपले लक्ष वळवण्याची संधी आपल्याला आता लक्षात येऊ लागली आहे.
सर्वोच्च स्तरावर, इंडस्ट्री ५.० ही एक उदयोन्मुख संकल्पना आहे जी औद्योगिक क्षेत्रात नवोपक्रम, उत्पादकता आणि शाश्वतता वाढविण्यासाठी मानव आणि प्रगत तंत्रज्ञानाचा मेळ घालते. इंडस्ट्री ५.० हे इंडस्ट्री ४.० च्या प्रगतीवर आधारित आहे, मानवी घटकावर भर देते आणि लोक आणि यंत्रांचे फायदे एकत्र करण्याचा प्रयत्न करते.
इंडस्ट्री ५.० चा गाभा असा आहे की ऑटोमेशन आणि डिजिटलायझेशनने औद्योगिक प्रक्रियांमध्ये क्रांती घडवून आणली आहे, परंतु मानवांमध्ये सर्जनशीलता, गंभीर विचारसरणी, समस्या सोडवणे आणि भावनिक बुद्धिमत्ता यासारखे अद्वितीय गुण आहेत जे नवोपक्रम चालविण्यास आणि जटिल आव्हानांना तोंड देण्यासाठी अमूल्य आहेत. मानवांची जागा यंत्रांनी घेण्याऐवजी, इंडस्ट्री ५.० या मानवी गुणांचा वापर करण्याचा आणि त्यांना प्रगत तंत्रज्ञानाच्या क्षमतांसह एकत्रित करण्याचा प्रयत्न करते जेणेकरून अधिक उत्पादक आणि समावेशक औद्योगिक परिसंस्था तयार होईल.
जर योग्यरित्या केले तर, इंडस्ट्री ५.० ही एक औद्योगिक क्रांती असू शकते जी औद्योगिक क्षेत्राने अद्याप अनुभवलेली नाही. तथापि, हे साध्य करण्यासाठी, आपल्याला इंडस्ट्री ४.० चे धडे शिकण्याची आवश्यकता आहे.
औद्योगिक क्षेत्राने जगाला एक चांगले स्थान बनवले पाहिजे; जोपर्यंत आपण गोष्टी अधिक शाश्वत करण्यासाठी पावले उचलत नाही तोपर्यंत आपण तिथे पोहोचू शकणार नाही. चांगले, अधिक शाश्वत भविष्य सुनिश्चित करण्यासाठी, इंडस्ट्री 5.0 ने वर्तुळाकार अर्थव्यवस्थेला मूलभूत तत्व म्हणून स्वीकारले पाहिजे.
निष्कर्ष
इंडस्ट्री ४.० ने कारखान्याची उत्पादकता आणि कार्यक्षमतेत लक्षणीय वाढ केली, परंतु शेवटी ती कल्पना केलेल्या "क्रांती" पर्यंत पोहोचली नाही. इंडस्ट्री ५.० ने गती मिळवत असताना, इंडस्ट्री ४.० मधून शिकलेले धडे लागू करण्याची आपल्याकडे एक अनोखी संधी आहे.
काही लोक म्हणतात की "इंडस्ट्री ५.० हा एक आत्मा असलेला इंडस्ट्री ४.० आहे." हे स्वप्न साकार करण्यासाठी, आपल्याला डिझाइन करण्यासाठी मानव-केंद्रित दृष्टिकोनावर भर देणे, वर्तुळाकार अर्थव्यवस्था आणि उत्पादन मॉडेल स्वीकारणे आणि एक चांगले जग निर्माण करण्यासाठी वचनबद्ध होणे आवश्यक आहे. जर आपण भूतकाळातील धडे शिकले आणि इंडस्ट्री ५.० सुज्ञपणे आणि विचारपूर्वक तयार केले तर आपण उद्योगात खरी क्रांती सुरू करू शकतो.

पोस्ट वेळ: सप्टेंबर-१६-२०२३